بررسی اثر تجارت آزاد بر ردپای اکولوژیکی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شیراز

2 دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

3 استادیار اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز شیراز ایران

چکیده

ردپای اکولوژیکی نرخ مصرف منابع و تولید ضایعات توسط انسان را مشخص نموده و با مقایسه آن با نرخ بازتولید منابع و دفع ضایعات توسط محیط‌زیست می‌تواند فشار وارد شده به محیط‌زیست را مشخص نمود. از این‌رو سیاست‌گذران برنامه‌های لازم را برای کاهش این فشار را طراحی و اجرا کنند. به منظور اندازه‌گیری آثار بالقوة فعالیت‌ها و سیاست‌‍‍‍‌های آتی برنامه‌های توسعه بر محیط‌زیست، بررسی ارتباط بین ردپای اکولوژیکی و توسعة اقتصادی لازم است. در این مطالعه رابطة کوتاه‌مدت،بلندمدت و تعیین عوامل اثرگذار بر ردپای اکولوژیکی سرانه در ایران برای بازه زمانی 1990 الی 2018 بررسی شد. متغیرهای مصرف انرژی، تجارت آزاد، رشد اقتصادی و نسبت سرمایه به نیروی‌کار در مدل ARDL درنظر گرفته شدند. به منظور تجزیه و تحلیل پیامد تجارت بر ردپای اکولوژیکی، اثر تجارت به اثرات مقیاس، تکنیک و ترکیب تجزیه شد. نتایج نشان داد که اثر مقیاس و تکنیک بر ردپای اکولوژیکی به ترتیب دارای اثر مثبت و منفی می‌باشند و فرضیه زیست‌محیطی منحنی کوزنتس برای ایران تایید می‌شود. مصرف انرژی و اثر ترکیب به تشدید ردپای اکولوژیکی کمک می‌کنند در حالی که آزاد بودن تجارت باعث کاهش تخریب محیط‌زیست می‌شود. برمبنای ضریب تصحیح خطای، سالانه 15 درصد از عدم تعادل ردپای اکولوژیکی سرانه تعدیل می‌شود و به سمت روند بلندمدت خود نزدیک می‌شود. نتایج این پژوهش رویکردی نوآورانه را برای تشخیص تأثیر آزاد بودن تجارت در سه بعد فرعی (مقیاس، تکنیک و ترکیب) آزادسازی تجارت ارائه می‌کنند. از این رو، برای سیاست‌گذاران تجاری و اقتصاددانان، این مطالعه پیامدهای سیاستی جامع‌تری را از توافق‌نامه‌های تجاری ارائه می‌کند.

کلیدواژه‌ها